ดอกมะลิ สัญลักษณ์ของวันแม่
ในช่วงชีวิตของเราชาวไทยต้องคุ้นเคยกันดีกับดอกมะลิ
ส่วนน้อยมากๆที่จะไม่รู้จักดอกมะลิ
ส่วนใหญ่จะรู้จักกันดีว่าดอกมะลิเป็นดอกไม้สีขาว และกลิ่นหอมเฉพาะตัวของดอกมะลิ
แม้จะไม่เห็นดอกมะลิเพียงได้กลิ่นก็รู้ในทันทีว่ากลิ่นดอกมะลิ
เท่าที่เราเป็นประโยชน์คงจะเป็นพวงมาลัยดอกมะลิที่ใช้ไหว้พระ ไหว้แม่
แขวนหน้ารถบ้าง
ไหว้ศาลพระพรหมระภูมิบ้างอะไรบ้าง
แหล่งที่ขายพวงมาลัยดอกมะลิมักจะมีตามร้านดอกไม้ ตลาดดอกไม้ ตลาดนัดทั่วไป ข้างถนนแม้แต่เดินเร่ขายกลางถนนพร้อมกับหนังสือพิมพ์ยังมีให้เห็น
มะลิ คำสุภาพเรียกว่า มัลลิกา ในภาษาอักฤษ Jasmine ลักษณะโดยทั่วไปเป็นไม้พุ่มขนาดเล็กจนถึงขนาดกลาง พบในเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แน่นอนว่าพบในประเทศไทย ต้นมะลิบางพันธ์จะขึ้นเป็นพุ่ม บางพันธ์จะเลื้อย ความสูงประมาณ 1-3 เมตร ลำต้นมีการแตกตาอ่อนตามซอกใบและข้อปล้อง ทำให้มีกิ่งก้านสาขาไปรอบๆต้น ใบเดี่ยวผิวเรียบสีเขียวเข้มรูปร่างป้อมมนปลายแหลมออกเป็นคู่ตรงข้าม และสลับหว่างกันในแต่ละชั้นตามก้านและกิ่ง ดอกออกดอกเดี่ยวหรือออกเป็นช่อตามยอดและงามใบ มีสีขาว กลิ่นหอมเฉพาะตัว กลีบดอกออกเรียงกันเป็นวง แต่ละพันธ์มีจำนวนชั้นของดอกต่างกัน ผลกลมรีเมื่อสุกจะเป็นสีดำในผมมี 1 เมล็ด เจริญเติบโตได้ดีในแสงแดดจัดกลางแจ้ง ขยายพันธ์ด้วยการปักชำ การตอนกิ่ง การทาบกิ่ง การแยกกอ ชอบน้ำและดินร่วนซุย
องค์ประกอบทางเคมีในน้ำมันหอมระเหยของมะลิ benzyl alcohol, benzyl acetate, jasmine lactone, methyl jasmonte, geraniol, jasmine, jasmone, methyl benzoate, caryophyllene, cadinene, hexenyl benzoate
มะลิ คำสุภาพเรียกว่า มัลลิกา ในภาษาอักฤษ Jasmine ลักษณะโดยทั่วไปเป็นไม้พุ่มขนาดเล็กจนถึงขนาดกลาง พบในเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แน่นอนว่าพบในประเทศไทย ต้นมะลิบางพันธ์จะขึ้นเป็นพุ่ม บางพันธ์จะเลื้อย ความสูงประมาณ 1-3 เมตร ลำต้นมีการแตกตาอ่อนตามซอกใบและข้อปล้อง ทำให้มีกิ่งก้านสาขาไปรอบๆต้น ใบเดี่ยวผิวเรียบสีเขียวเข้มรูปร่างป้อมมนปลายแหลมออกเป็นคู่ตรงข้าม และสลับหว่างกันในแต่ละชั้นตามก้านและกิ่ง ดอกออกดอกเดี่ยวหรือออกเป็นช่อตามยอดและงามใบ มีสีขาว กลิ่นหอมเฉพาะตัว กลีบดอกออกเรียงกันเป็นวง แต่ละพันธ์มีจำนวนชั้นของดอกต่างกัน ผลกลมรีเมื่อสุกจะเป็นสีดำในผมมี 1 เมล็ด เจริญเติบโตได้ดีในแสงแดดจัดกลางแจ้ง ขยายพันธ์ด้วยการปักชำ การตอนกิ่ง การทาบกิ่ง การแยกกอ ชอบน้ำและดินร่วนซุย
องค์ประกอบทางเคมีในน้ำมันหอมระเหยของมะลิ benzyl alcohol, benzyl acetate, jasmine lactone, methyl jasmonte, geraniol, jasmine, jasmone, methyl benzoate, caryophyllene, cadinene, hexenyl benzoate
, etc.
องค์ประกอบทางเคมีใน
ใบ และลำต้นของมะลิลา triterpenoid, flavonoid, irridoid glycoside เช่น sambacin,
jasminin, quercetin, isoquercetin, rutin, kaempferol-3-rhamnooglycoside,
linalool, sambacoside A, E, F, methyl benzoate, benzyl acetate, methyl
salicylate, myrcene, d-fenchene, limonene, cis-linalool oxide, trans-3-hexenyl butyrate , etc.
คติโบราณการปลูกมะลิ
เพื่อเป็นสิริมงคลแก่บ้านและผู้อาศัยควรปลูกต้นมะลิไว้ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือผู้ปลูกควรปลูกในวันพุธเพราะโบราณเชื่อว่าการปลูกต้นไม้เพื่อเอาประโยชน์ทั่วไปทางดอกให้ปลูกในวันพุธถ้าจะให้เป็นสิริมงคลยิ่งขึ้นนั้นผู้ปลูกควรเป็นสภาพสตรีที่สูงอายุ
เพราะเป็นผู้ที่มีความรับผิดชอบสูงและยังเป็นผู้ที่ประกอบคุณงามความดี
เป็นที่ยอมรับนับถือของบุคคลทั่วไป
พันธ์ของมะลิ
1.มะลิลา
มะลิลา เป็นไม้รอเลื้อย กิ่งอ่อนและกิ่งกึ่งแก่กึ่งอ่อนมีขน
ใบเป็นใบเดียวออกเป็นคู่ตรงกันข้ามกัน ใบเป็นรูปไข่ขอบเรียบ ดอกออกเป็นช่อ มี 3
ดอก ดอกกลางบานก่อน กลีบดอกชั้นเดียว ปลายกลีบมน ดอกสีขาว มะลิชนิดนี้ จะใช้ในการเด็ดดอกขาย
2.มะลุลี
2.มะลุลี
มะลุลี
ลักษณะต้น ใบ อื่น ๆ คล้ายมะลิลา แต่ใบใหญ่กว่าดอกออกเป็นช่อ มี 3 ดอก
และดอกกลางบานก่อน เช่นกัน แต่มีดอกซ้อน 3-4 ชั้น ปลายกลีบมน
มะลิถอดลักษณะโดยทั่ว ๆ ไป ทั้งต้น ใบ
การจัดเรียงของใบ รูปแบบของใบคล้ายมะลิลาซ้อน แต่ใบเป็นคลื่น ดอกเป็นช่อมี 3 ดอก
ดอกซ้อนมากชั้นกว่า คือ 3-6 ชั้น ดอกสีขาว มีกลิ่นหอมมาก ขนาดดอก 2.5-3.5 ซม.
3.มะลิซ้อน
3.มะลิซ้อน
มะลิซ้อน
(Grand Duke of Tuscany) ลักษณะทั่ว ๆ ไปคล้ายมะลิถอด
และมะลิลาซ้อน แต่ใบมีลักษณะแคบกว่า ดอกออกเป็นช่อมี 3 ดอกเช่นกัน กลีบดอกซ้อน
แต่ซ้อนกว่า 5 ชั้น แต่ละชั้นมีกลีบดอก 10 กลีบ ขึ้นไป ขนาดดอก 3-4 ซม. ดอกสีขาว
กลิ่นหอมมาก
4.มะลิฉัตร
4.มะลิฉัตร
มะลิพิกุล
หรือมะลิฉัตร ลักษณะต่าง ๆ คล้ายกับ 4 ชนิดแรก ใบคล้ายมะลิซ้อนและมีคลื่นเล็กน้อย
ดอกเป็นช่อ 3 ดอก ดอกซ้อนเป็นชั้น ๆ เห็นได้ชัด (คล้ายฉัตร) และดอกมีขนาดเล็กพอ ๆ
กับดอกพิกุล ขนาดดอก 1-1.4 ซม. ดอกสีขาว กลิ่นหอม
7. มะลิวัลย์ (Angel-hair jasmine)
มะลิวัลย์ (Angel-hair jasmine)
8. พุทธชาด (Star jasmine)
9. มะลิเฉลิมนรินทร์ (Jasminum bhumibolianum Chalermglin)
มะลิเฉลิมนรินทร์ (Jasminum bhumibolianum Chalermglin) เป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของประเทศไทยที่หายากและใกล้สูญพันธุ์ จัดอยู่ในสกุลมะลิ วงศ์มะลิ มีลักษณะเด่นที่แตกต่างจากมะลิพื้นเมืองและมะลิชนิดอื่น ๆ คือ เป็นไม้เถาเลื้อยได้ไกล 1-2 เมตร กิ่งยอดเรียวเล็ก ใบหนา เหนียวสีเขียวเข้มเป็นมัน ช่อดอกออกที่ปลายกิ่งยอดหรือปลายกิ่งข้าง มีดอกย่อย 7-13 ดอก มีกลีบเลี้ยง แหลม หนาแข็ง ขนาดใหญ่จำนวน 4-5 ซี่ รองรับดอกสีขาวที่มีกลีบดอก 6-8 กลีบ และมีกระเปาะเกสรเพศผู้สีเหลืองเด่นชัด มีผลกลมรี 1-2 ผล เมื่อสุกมีสีดำ ออกดอกบานในช่วงเดือนกรกฎาคมถึงกันยายน ส่งกลิ่นหอมแรง มีผลแก่เดือนพฤศจิกายนถึงมกราคม เป็นมะลิที่เจริญเติบโตช้าเมื่อเทียบกับมะลิชนิดอื่น ๆ ในโลก
ประโยชน์ของมะลิ
- ดอกมะลิ เป็นไม้ดอกจัดสวน ประดับตกแต่ง และเป็นสัญลักษณ์ของวันแม่
- ดอกมะลิ ใช้ร้อยมาลัย สำหรับงานต่างๆ เช่นบูชาพระ หรือ ไหว้แม่ เป็นต้น
- ดอกมะลิ ใช้ทำเครื่องหอม สกัดน้ำมันหอมระเหย ในอุตสากรรมน้ำหอม
- ดอกมะลิ ใช้ประกอบอาหาร เช่นข้าวแช่ น้ำลอยดอกมะลิใช้แต่งกลิ่นขนม หรือ ใช้เป็นเครื่องดื่ม
- ดอกมะลิ สดหรือตากแห้งทำเป็นชาดอกมะลิ หรือใช้แต่งกลิ่นชาเขียว
สรรพคุณ
- ดอกมะลิ เป็นไม้ดอกจัดสวน ประดับตกแต่ง และเป็นสัญลักษณ์ของวันแม่
- ดอกมะลิ ใช้ร้อยมาลัย สำหรับงานต่างๆ เช่นบูชาพระ หรือ ไหว้แม่ เป็นต้น
- ดอกมะลิ ใช้ทำเครื่องหอม สกัดน้ำมันหอมระเหย ในอุตสากรรมน้ำหอม
- ดอกมะลิ ใช้ประกอบอาหาร เช่นข้าวแช่ น้ำลอยดอกมะลิใช้แต่งกลิ่นขนม หรือ ใช้เป็นเครื่องดื่ม
- ดอกมะลิ สดหรือตากแห้งทำเป็นชาดอกมะลิ หรือใช้แต่งกลิ่นชาเขียว
สรรพคุณ
ดอกมะลิจัดอยู่ในยาพิกัดเกสรทั้ง
5 , ทั้ง 7, ทั้ง 9 รสหอมเย็น สรรพคุณใช้บำรุงหัวใจ ทำให้สดชื่น จิตใจชุ่มชื่น
ผ่อนคลายบรรเทาความเครียด ช่วยให้หลับง่าย มีฤทธิ์สงบประสาทเป็นยานอนหลับถ้าใช้ปริมาณมากอาจถึงขั้นสลบ
แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้หืด ใช้แต่งกลิ่นใบชา แก้โรคบิด อาการปวดท้อง
หากตำให้ละเอียดพอกที่ขมับ แก้อาการปวดหัวและปวดหูชั้นกลางได้ ช่วยรักษาแผลพุพอง
แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย และน้ำมันหอมระเหยมีฤทธิ์กระตุ้นความรู้สึกทางเพศ แก้ลมวิงเวียน
ใบ
ราก - ทำยาหยอดตา
ใบ
- แก้ไข้แก้ไข้ที่เกิดจากอาการเปลี่ยนแปลงได้ดี ช่วยบำรุงสายตา
รวมทั้งรักษาอาการปวดท้อง แน่นท้อง ท้องเสีย ขับน้ำนม รักษาโรดผิวหนัง
หากนำใบมาตำแล้วละลายกับน้ำปูนใส แต้มแผลฟกช้ำ แผลเรื้อรัง โรคผิวหนังจะหายไวขึ้น
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น